ชื่อวิทยาศาสตร์ : Litsea
glutinosa (Lour.) C.B.Rob. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Litsea
chinensis Lam., Litsea sebifera Pers.) จัดอยู่ในวงศ์อบเชย (LAURACEAE)
สมุนไพรหมี่
มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า หมูเหม็น (แพร่), ดอกจุ๋ม
(ลำปาง), หมี (อุดรธานี, ลำปาง),
ตังสีไพร (พิษณุโลก), อีเหม็น (กาญจนบุรี,
ราชบุรี), หมูทะลวง (จันทบุรี), มะเน้อ ยุบเหยา (ภาคเหนือ, ชลบุรี), ทังบวน (ปัตตานี), มัน (ตรัง), มะเย้ย ไม้หมี่ (คนเมือง), ไม้ต๊องช้าง (ไทยใหญ่),
ลำหญุบหญอ (ลั้วะ), มือเบาะ (มลายู-ยะลา),
ส่ปึยขู้ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), หมีเหม็น
เป็นต้น
ลักษณะของต้นหมี่
ต้นหมี่
หรือ ต้นหมีเหม็น จัดเป็นพรรณไม้ยืนต้นผลัดใบ
มีความสูงได้ประมาณ 5-15 เมตร
แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มกลมทึบ เปลือกลำต้นเป็นสีน้ำตาล ลำต้นแก่แตกเป็นร่องตื้น ๆ ตามยาว
ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนละเอียด ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด พบขึ้นตามป่าเบญจพรรณ
ป่าดิบแล้ง และตามป่าดงดิบ
ใบหมี่ ใบเป็นใบเดี่ยว
ออกเรียงสลับ มักออกเป็นกลุ่มหนาแน่นที่ปลายกิ่ง ลักษณะของใบเป็นรูปรี
รูปรีแกมขอบขนาน หรือรูปไข่กลับ หรือค่อนข้างกลม ปลายใบมนหรือเรียวแหลม
โคนใบมนหรือสอบเป็นครีบ ส่วนขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 5-9
เซนติเมตร และยาวประมาณ 8-15 เซนติเมตร
เนื้อใบค่อนข้างหนา หลังใบเกลี้ยง สีเขียวเข้มเป็นมัน ท้องใบมีขน
มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ตามก้านใบมีขน ก้านใบยาวประมาณ 1-2.5 เซนติเมตร
ดอกหมี่ ดอกเป็นแบบแยกเพศอยู่คนละต้น
ออกดอกเป็นช่อแบบซี่ร่ม โดยจะออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกย่อยเป็นสีเหลือง
ไม่มีกลีบดอก ช่อดอกเพศผู้มีดอกย่อยประมาณ 8-10 ดอก กลีบรวมลดรูปเหลือ 1-2 กลีบ
หรือไม่มีเลย ลักษณะเป็นรูปขอบขนาน ขอบกลีบมีขน ดอกมีเกสรเพศผู้ประมาณ 9-20 อัน
เรียงเป็นชั้น ๆ ก้านเกสรมีขน ชั้นในมีต่อมกลม ๆ อับเรณูเป็นรูปรี มี 4 ช่อง
เกสรเพศเมียเป็นหมันอยู่ตรงกลาง อับเรณูเป็นแบบฝาเปิด กลีบเลี้ยงมี 4 กลีบ
ลักษณะของกลีบเลี้ยงเป็นรูปกลม
ส่วนช่อดอกเพศเมียกลีบรวมลดรูปเหลือเพียงเล็กน้อยหรือไม่มี ก้านช่อดอกยาวประมาณ
2-6 เซนติเมตร เกสรเพศผู้เป็นหมัน ลักษณะเป็นรูปช้อน ส่วนเกสรเพศเมียไม่มีขน
รังไข่เป็นรูปไข่ ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1-2 มิลลิเมตร ปลายเกสรเพศเมียเป็นรูปจาน
มีกลีบเลี้ยง 4 กลีบ แยกจากกัน โดยจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนตุลาคม
ผลหมี่
มีกลิ่นเหม็น ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลม มีขนาดประมาณ 5-7
มิลลิเมตร ผิวผลเรียบเป็นมัน ผลอ่อนเป็นสีเขียว
เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนสีม่วงเข้มเกือบดำ ก้านผลมีขน ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด เมล็ดแข็ง ช่อหนึ่งมีผลประมาณ 3-5 ผล
สำหรับข้อมูลเพิ่มเกี่ยวกับประโยชน์และสรรพคุณของต้นหมี่ คลิกที่นี่
แหล่งข้อมูล :
1. หนังสือสมุนไพรไทย เล่ม 1. (ดร.นิจศิริ เรืองรังษี, ธวัชชัย มังคละคุปต์). “หมีเหม็น
(Mi Men)”. หน้า 329.
2. หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “หมีเหม็น”.
หน้า 189.
3. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “หมี่”. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : www.phargarden.com. [28 ก.ย. 2014].
4. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “หมีเหม็น”.
อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์)., หนังสือพืชสมุนไพรในสวนป่าสมุนไพรเขาหินซ้อน ฉบับสมบูรณ์ (พงษ์ศักดิ์
พลเสนา)., หนังสือสมุนไพรไทยตอนที่ 6 (ก่องกานดา
ชยามฤต). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [28 ก.ย. 2014].
5. สวนพฤกษศาสตร์คลองไผ่, สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.
“หมีเหม็น”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.rspg.or.th/plants_data/kp_bot_garden/kpb.htm.
[28 ก.ย. 2014].
6. ศูนย์วิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ธรรมชาติ
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. “การนำสมุนไพรใบหมี่มาใช้ทางเครื่องสำอาง APPLICATION
OF BAI MEE (Litsea glutinosa) IN COSMETICS”.
[ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : www.ist.cmu.ac.th/researchunit/pcrnc/. [28 ก.ย. 2014].
7. ลานปัญญา.
(by
bangsai). “ต้นหมี่...”. [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก : lanpanya.com/proiad/archives/152. [28 ก.ย. 2014].
8. Medthai.co “34
สรรพคุณและประโยชน์ของต้นหมี่ ใบหมี่ ! (หมีเหม็น)” [ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก https://medthai.com/หมี่/ [13/04/2019]
9. ภาพประกอบ : www.flickr.com
(by hcc2889602, siuyu yeung, guzhengman, John Elliott, 阿橋, Quentin)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น