ชื่อสามัญ: Jackal Jujube,
Small-fruited Jujube, Wild Jujube
เล็บเหยี่ยว ชื่อวิทยาศาสตร์ Ziziphus
oenopolia (L.) Mill. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Rhamnus
oenopolia L.) จัดอยู่ในวงศ์พุทรา (RHAMNACEAE
สมุนไพรเล็บเหยี่ยว มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ :ตาฉู่แม โลชูมี (เชียงใหม่), เล็บแมว ยับเยี่ยว (นครราชสีมา), แสงคำ
(นครศรีธรรมราช), สั่งคัน (สุราษฎร์ธานี, ระนอง), เล็บหยิ่ว ยับหยิ่ว
(คลองหอยโข่ง-สงขลา), มะตันขอ หมากหนาม หนามเล็บเหยี่ยว
(ภาคเหนือ), บักเล็บแมว (ภาคอีสาน), พุทราขอ เล็ดเหยี่ยว เล็บเหยี่ยว (ภาคกลาง), ยับยิ้ว
(ภาคใต้) เป็นต้น
ลักษณะของเล็บเหยี่ยว
- ต้นเล็บเหยี่ยว จัดเป็นไม้พุ่มรอเลื้อยเนื้อแข็ง มีความยาวประมาณ 3-10 เมตร เถาและกิ่งมีหนามสั้นแหลมโค้ง เปลือกเถาเรียบหรือขรุขระเล็กน้อย เป็นสีดำเทา ส่วนกิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาล ส่วนเปลือกด้านในเป็นสีแดง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนระบายน้ำดี และชอบแสงแดดจัด พบได้ทั่วไปตามป่า ตามเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าคืนสภาพ มีเขตการกระจายพันธุ์จากอนุทวีปอินเดียไปทางใต้ของประเทศจีนและทางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ถึงทางตอนเหนือของประเทศออสเตรเลีย
- ใบเล็บเหยี่ยว ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่แกมรูปใบรี
ปลายใบแหลม โคนใบเบี้ยวเล็กน้อย ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-3 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2-6 เซนติเมตร แผ่นใบอ่อนทั้งสองด้านมีขนนุ่มสั้น
ๆ ผิวใบด้านบนเรียบหรือมีขนด้วยเล็กน้อย
ส่วนผิวใบด้านล่างมีขนนุ่มอยู่เป็นจำนวนมาก ใบมีเส้นใบ 3 ใบ
ออกจากฐานใบไปปลายใบ และมีก้านใบยาวประมาณ 2-8 มิลลิเมตร
- ดอกเล็บเหยี่ยว ออกดอกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบ ดอกย่อยมีขนาดเล็กและมีจำนวนมาก
ช่อดอกยาวได้ประมาณ 4-6 เซนติเมตร
ส่วนก้านช่อดอกยาวประมาณ 0.5-1 มิลลิเมตร มีขนเล็กน้อย
และก้านดอกย่อยยาวประมาณ 1-2.5 เซนติเมตร มีขนเล็กน้อย
ใบประดับช่อดอกมี 1 อัน ยาวประมาณ 2-3 มิลลิเมตร มีขนกระจายอยู่ทั่วไป ดอกย่อยจะมีประมาณ 5-11 ดอก กลีบดอกย่อยมี 5 กลีบ
สีเขียวหรือสีเขียวอมเหลือง รูปช้อน ปลายกลม ออกสลับกับกลีบเลี้ยง มีขนาดกว้างประมาณ
0.2-0.5 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 0.8-1 มิลลิเมตร ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 อัน
สีเขียวอมเหลือง ก้านชูเกสรแบน ยาวประมาณ 0.5-0.8 มิลลิเมตร
ติดอยู่ที่ฐานกลีบดอก ส่วนอับเรณูเป็นรูปสามเหลี่ยม ยาวประมาณ 0.1-0.2 มิลลิเมตร เกสรเพศเมีย รังไข่เหนือวงกลีบ รังไข่เกิดจาก 2 คาร์เพล ในแต่ละคาร์เพลจะมีช่อง 1 ช่อง และ1
ออวุล ก้านและยอดเกสรเพศเมียมีลักษณะคล้ายรูปขวด ยาวประมาณ 0.5-1
มิลลิเมตร เกลี้ยง สีเขียวอมเหลือง จานฐานดอกมีขนาด 1.5 มิลลิเมตร ผิวขรุขระ สีเหลือง ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ หลอดกลีบกว้างประมาณ 0.5-1 มิลลิเมตร และยาวประมาณ
1.5-2 มิลลิเมตร ปลายแฉกกว้าง 1 มิลลิเมตร
และยาวประมาณ 1-1.5 มิลลิเมตร
เป็นสีเขียวหรือสีเขียวอมเหลือง ปลายกลีบก้านนอกมีขนด้วยเล็กน้อย
โดยจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม
- ผลเล็บเหยี่ยว ผลเป็นผลสด ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมหรือรูปไข่
ผลมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร
ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำ มีก้านผลยาวประมาณ 3-5
มิลลิเมตร และมีขนกระจายอยู่ทั่วไป ภายในผลมีเมล็ดแข็ง 1 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดค่อนข้างกลม มีขนาดกว้างประมาณ 5-8 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 6-9 มิลลิเมตร ปลายกลม
โดยจะติดผลในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม
แหล่งข้อมูล: หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.
(ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).
“เล็บเหยี่ยว”. หน้า 229 .
ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. “เล็บเหยี่ยว”.
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.phargarden.com.
[31 พ.ค. 2014].
โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “ข้อมูลเล็บเหยี่ยว”. อ้างอิงใน:
หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [31 พ.ค. 2014].
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี.
“Ziziphus oenoplia”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: en.wikipedia.org/wiki/Ziziphus_oenoplia.
[31 พ.ค. 2014].
medthai.com."เล็บเหยี่ยว สรรพคุณและประโยชน์ของต้นเล็บเหยี่ยว 20 ข้อ !
".[ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก https://medthai.com/เล็บเหยี่ยว [09/04/2019]
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น