ชื่อวิทยาศาสตร์ : Fernandoa
adenophylla (Wall. ex G.Don) Steenis จัดอยู่ในวงศ์แคหางค่าง (BIGNONIACEAE)
สมุนไพรแคหางค่าง
มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า แคบิด แคร้าว แคลาว (เลย), แฮงป่า
(จันทบุรี), แคพอง (สุราษฎ์ธานี), แคหัวหมู
(นครราชสีมา), แคขน (ภาคเหนือ), แคหางค่าง
(ภาคกลาง), ปั้งอะ (ม้ง) เป็นต้น
ลักษณะของแคหางค่าง
ต้นแคหางค่าง
จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ผลัดใบในช่วงสั้น มีลำต้นสูงประมาณ 5-20
เมตร ลำต้นมักคดงอ มีเรือนยอดไม่เป็นระเบียบ เอนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ
ส่วนเปลือกต้นเป็นสีเทาค่อนข้างเรียบ ส่วนเปลือกด้านในเป็นสีขาว
ตามกิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาล และมีช่องระบายอากาศอยู่ทั่วไป โดยจะพบได้มากตามป่าเบญจพรรณ
ป่าเต็งรัง ป่าหญ้า ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคใต้
และทางภาคตะวันออกเฉียงใต้ ที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 100-800 เมตร ส่วนในต่างประเทศจะพบได้ที่อัสสัม บังคลาเทศ พม่า อันดามัน
คาบสมุทรอินโดจีน และมาเลย์-เพนนินซูลาร์
ใบแคหางค่าง
ใบออกเป็นช่อ ช่อจะออกตรงข้ามกันหรือออกเยื้องกันเล็กน้อย ช่อใบมีความยาวประมาณ
20-50 เซนติเมตร ในแต่ละช่อจะประกอบไปด้วยใบย่อยที่มีลักษณะและขนาดแตกต่างกันออกไป
เช่น เป็นรูปมน รูปรี รูปป้อม หรือเป็นรูปสีเหลี่ยมขนมเปียกปูนกลาย ๆ
โดยจะมีใบย่อยประมาณ 1-4 คู่ ออกเรียงตรงข้ามกัน
ที่ปลายสุดของช่อใบอาจเป็นใบเดี่ยวหรือคู่ก็ได้ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-20 เซนติเมตรและยาวประมาณ
3-30 เซนติเมตร ปลายใบมนและเป็นติ่งแหลมสั้น ๆ
ส่วนโคนใบมนหรือยักเว้าเล็กน้อยและมักเบี้ยว แผ่นใบหนา หลังใบเกลี้ยง
หรืออาจมีขนเล็กน้อย ส่วนท้องใบมีขนสาก ๆ อยู่ทั่วไป
ส่วนเส้นแขนงของใบค่อนข้างเหยียดตรง มีประมาณ 6-10 คู่ เส้นใบย่อยเป็นแบบขั้นบันได
มองเห็นได้ชัดทางท้องใบ ส่วนก้านใบย่อยจะสั้นมาก
ดอกแคหางค่าง
ดอกมีขนาดใหญ่สีเหลืองอ่อน ดอกจะออกรวมกันเป็นช่อใหญ่บริเวณปลายกิ่ง
โดยช่อดอกจะตั้งชี้ขึ้นและมีความยาวได้ถึง 40 เซนติเมตร
โคนกลีบรองกลีบดอกติดกันเป็นรูปถ้วย มีขนาดกว้างประมาณ 1-3 เซนติเมตรและยาวประมาณ
2.5-4.5 เซนติเมตร ปลายแยกออกเป็น 5 แฉก มีขนาดไม่เท่ากัน
ด้านนอกมีขนสีน้ำตาลแดงขึ้นหนาแน่น ส่วนกลีบฐานดอกจะติดเป็นจุกผล
กลีบของดอกเป็นรูปแตรงอน มีขนสีน้ำตาลขึ้นอยู่หนาแน่นทางด้านนอก ส่วนด้านในเกลี้ยง
หลอดกลีบดอกในช่วงล่างเป็นหลอดแคบ ยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร ส่วนช่วงบนจะขยายใหญ่กว้างจนถึงปากหลอด
กว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 3-5 เซนติเมตร ดอกมีเกสรตัวผู้อยู่ 2 คู่
แบ่งเป็นยาว 1 คู่และสั้น 1 คู่ และมีรังไข่เป็นรูปทรงกระบอกและบิดเบี้ยว
มีขนคลุมอยู่หนาแน่น
โดยดอกแคหางค่างจะออกดอกในช่วงเดือนสิงหาคมไปจนถึงเดือนกันยายน
ฝักแคหางค่าง ลักษณะของฝักเป็นรูปทรงกระบอกโต
โค้งงอและบิดเป็นเกลียว มีขนาดกว้างประมาณ 1.5-2.5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 35-70
เซนติเมตร ฝักจะมีสันเป็นเส้นยาวตามฝัก 5 สัน และมีขนสีน้ำตาลแดงขึ้นอยู่ทั่วไป
ฝักเมื่อแก่จะแตกตามรอยประสาน ในฝักมีเมล็ดลักษณะแบน กว้างประมาณ 0.7-1.2
เซนติเมตรและยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร และมีเยื่อบาง ๆ ตามขอบคล้ายกับปีก
สำหรับข้อมูลเพิ่มเกี่ยวกับประโยชน์และสรรพคุณของแคหางค่าง คลิกที่นี่
แหล่งข้อมูล :
1. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
"แคบิด". อ้างอิงใน:
หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 1, หนังสือไม้ต้นในสวน Tree in the garden. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.qsbg.org. [27 ธ.ค. 2013].
2. สารสนเทศเกษตร
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
"แคหางค่าง".
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.ku.ac.th. [27 ธ.ค. 2013].
3. รายชื่อพรรณไม้ (ป่า) ในประเทศไทย
ฐานข้อมูลเพื่อการวิจัยด้านป่าไม้ หน่วยวิจัยภัยพิบัติด้านทรัพยากรธรรมชาติ
คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
"แคหางค่าง".
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.frcdb.forest.ku.ac.th. [27 ธ.ค. 2013].
4. พรรณไม้ในมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต. "แคหางค่าง". [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก: rspg.dusit.ac.th. [27 ธ.ค. 2013].
5. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง
สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน).
"แคหางค่าง, แคบิด". อ้างอิงใน: หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย
(เต็ม สมิตินันทน์). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: eherb.hrdi.or.th. [27 ธ.ค. 2013].
6. สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.
"แคหางค่าง".
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.rspg.org/newslet/9_5.pdf.
[27 ธ.ค. 2013].
7. MyFirstBrain.
"แคหางค่าง".
[ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: www.myfirstbrain.com. [27 ธ.ค. 2013].
8. ระบบฐานข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน
สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน). "แคบิด". [ออนไลน์].
เข้าถึงได้จาก: www.bedo.or.th. [27 ธ.ค. 2013].
9. Medthai.co “แคหางค่าง
สรรพคุณและประโยชน์ดอกแคหางค่าง 8 ข้อ ! (แคบิด)” [ออนไลน์].เข้าถึงได้จาก https://medthai.com/แคหางค่าง/ [15/04/2019]
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by
dinesh_valke, jayeshgp912, Sh@ist@)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น